آسان ترین و عمومی ترین روش برای شناخت و ارزشیابی نقاط ضعف و قوت بازیکنان در سنین مختلف علاوه بر روش های نوین و تکنولوژی های پیشرفته، روش بازی آزاد تیم و بازیکنان است. این روش در رده های بزرگتر در شناخت عیار یک بازیکن کمی قابل تغییر میباشد. مهمترین روش ارزیابی بازیکنان مخصوصا در سنین پایه همان روش بازی آزاد هست که هوش و ذکاوت و سرعت عمل در تصمیم گیری های یک بازیکن رو میتوان دید.
احتمالا شما بازیکنانی داشته اید که در کارهای با توپ خوب عمل می کردند و در حین بازی آزاد بسیار آشفته و سردرگم بوده اند که نیاز به زمان زیادی بود تا به شرایط یک بازی وفق داده شوند و برعکس بازیکنانی که در کار با توپ کمی معمولی تر بودند از اعتماد به نفس بالایی در بازی آزاد برخوردار بودند و به خوبی خود را به شرایط بازی تطبیق می دادند. با روش بازی آزاد می توان توانایی های بازیکنان را در موارد زیر ارزیابی کرد:
1. توانایی تاکتیکی بازیکن
این توانایی شامل آگاهی تاکتیکی،تعویض پست بازی ،یارگیری،تصمیم گیری، قدرت بازی خوانی، ارتباط با بازیکنان دیگر،استفاده از فضای ممکن،حمایت کردن ، وسعت دید می شود .
2. توانایی تکنیکی کلی بازیکن
این توانایی شامل کنترل توپ،پاس دادن،دریبل کردن،شوت کردن،تکل زدن،سر زدن به توپ می شود .
3. سلامت روانی بازیکن
سلامت روانی بازیکن شامل نگرش،احساس،انگیزه،اعتماد به نفس،جسارت،سخت کوشی،و شکیبایی او می شود.
4. وضعیت آمادگی جسمانی بازیکن
این توانایی بازیکن شامل میزان سرعت،استقامت،قدرت،چابکی،انعطاف پذیری در او می شود .
سوال اساسی این است که از طریق طراحی چه نوع تمریناتی، مهارتهای تصمیمگیری بازیکنان را تقویت کنیم؟
قدرت تصمیم گیری در خیلی از موارد از جمله تیم پاس دادن، نوع ضربه زدن به توپ، و خیلی موارد قبل از هر چیز به قدرت تفکر و ذکاوت بازیکن برمی گردد، که نوع حرکت بازیکن و تحرک بدوت توپ نیز یکی از این تفکرات است. مربیان خوب روش های خاصی برای آموزش تصمیم گیری درست به بازیکنان دارند . تمرینات تصمیم گیری راهی برای پیشرفت کارایی بازیکنان با هوش در شرایط سخت است. بسیاری از این تمرینات بر روی بازیکنان حرفهای آزمایش شدهاند که باعث موفقیت بیشتر آنها بوده است.
محققان برای بالا بردن توانایی تصمیم گیری در ورزشکاران مدلها و الگوهایی برای تمرین تصمیم گیری طراحی کردهاند که مربیان میتوانند از آنها استفاده کنند. با شرطی کردن تمرین، دقت و سرعت تصمیم گیری را می توان بالا برد. قابل ذکر است بازی در زمین های کوچک ، بازی با هدف های متعدد.. بازی با شش دروازه و یا دروازهای کمتر ، بازی با چند گروه در رنگ های مختلف و غیره باعث میشود بازیکنان جوان در مهارت های تصمیم گیری پیشرفت کنند. مربیان میتوانند به بازیکنان آموزش دهند که چطور در سخت ترین شرایط بازی تصمیم گیریهای صحیحی انجام دهند. برای آموزش تصمیم گیری درست به بازیکنان، ابتدا باید موقعیت هایی که در آن بازیکنان میخواهند تصمیم گیری کنند، شناسایی شود و بر اساس آن تمرینات سایه زنی طراحی گردد. در طراحی این تمرینات مهمترین مهارت شناختی که باید در بازیکنان پیشرفت حاصل کند، “دقت” است.