بهترین ترکیب های فوتبال دنیا

در این مطلب بهترین سیستم و ترکیب های فوتبال جهان را مورد بررسی قرار می دهیم. هدف از بررسی این ترکیب ها این است که ببینیم در فوتبال مدرن و امروزی جهان چه می گذرد و مربیان معروف حال حاضر جهان چه نگاهی به تاکتیک های فوتبال دارند و سیستم ها و تاکتیک های فوتبال چگونه متحول شده است.

البته قطعا نمی شود در این مطلب مختصر همه سیستم های تاریخ فوتبال را بررسی کرد. برای همین تعدادی از سیستم های مکاتب قدیمی فوتبال را نادیده گرفته ایم و سیستم ها و ترکیب های خوبی که در گذشته شکل گرفته و تا به امروز در تکامل بوده اند و هنوز هم اجرا می شوند بررسی شده اند. این تحلیل سیستم های شگفت انگیز مورد استفاده از دهه ۸۰ میلادی تا حال حاضر را شامل می شود.

ترکیب ۵-۳-۲ اولین ترکیبی است که به بررسی آن می پردازیم. ما بررسی را با این ترکیب آغاز کرده ایم چون این ترکیب از اولین ترکیب های محبوب و شگفت انگیز در تاریخ فوتبال محسوب می شود.

در سال ۱۸۸۰ فوتبال دوستان و مربیان انگلیسی همگی به این توافق رسیده بودند که ترکیب دو سه پنج بهترین و مطمئن ترین سیستمی است که می توان در فوتبال پیاده کرد. در این سیستم تنها از دو نفر به عنوان مدافع استفاده می شد در حالیکه مهاجمان پنج نفر بودند.

باشگاه دورید رکسهام این سیستم را ارتقا داد و در فینال کاپ ولز در ۱۸۷۸ از سیستم ۲-۲-۶ استفاده کرد. شش سال قبل تر از آن هم تیم ملی انگلستان در در این سیستم تغییراتی ایجاد کرده بود و از ترکیب  ۷-۲-۱ در مقابل اسکاتلند استفاده کرده بود.

البته در فوتبال مدرن امروزی دیگر این ترکیبات جایی ندارد و حتی مبتدی ترین مربیان فوتبال هم از این ترکیب ها استفاده نمی کنند. بازی ها در آن زمان و با ترکیب های این چنینی، حتی با توجه به قانون های آفساید گیری آن موقع بسیار پر گل بودند. شاید به این دلایل است که بهترین گلزن آن زمان از نظر امروزی ها کار خاصی نمی کرده. با این حال برای مشخص شدن روند تکامل سیستم های فوتبال باید به این ترکیب اشاره می شد.

اگر از گذشته فوتبال به سمت امروز حرکت کنیم و وارد دنیا مدرن شویم، با ترکیب کاملا آشنا و پرکاربرد چهار-چهار-دو روبرو می شویم. این ترکیب برای مدتی طولانی رایج ترین ترکیب تیم های انگلیسی و کشورهای اطراف بود.

سر آلکس فرگوسن برای مدت زیادی مدافع سرسخت این ترکیب بود. در این ترکیب وجود دو مهاجم تمام عیار کلاسیک الزامی است.

می توان گفت که عمر این ترکیب هم دیگر به سر آمده است، حتی فرگوسن هم در اواخر دوران مربیگری اش به این ترکیب پشت کرده بود. در این ترکیب عدم وجود بازیکن هدف سنتی دیده می شد و کمبود خاصی بخاطر نبود شماره هفت های و شماره یازده های کلاسیک در زمین احساس می شود.

یکی از دلایل اصلی کم رنگ شدن نسل مهاجمانی با سبک بازی آنتونیو والنسیا و جان کارو، همین تنزل و کاهش محبوبیت ترکیب چهار چهار دو است. می دانید که مربی برای ترکیب مخصوص خود و تاکتیک هایی که دارد بازیکن انتخاب می کند.

شاید مشخصترین و آشناترین نمونه استفاده از این سیستم، در تیم دوره اول چلسی با مربیگری مورینیو باشد. این ترکیب نمونه عالی است که چگونه می شود به هم پیوسته و فشرده بازی کرد و هر بازی را با نتیجه یک بر صفر برد و از میدان بیرون آمد.

اساس این ترکیب روی ضد حمله پیاده سازی شده است. بازیکن جنگنده و تخریبی تیم باید هرچه زودتر توپ را به دست آورده و سپس به بازیکنان هجومی و جلوی تیم را تغذیه کند. مدافعان پوششی در این ترکیب همواره محتاط می مانند و نفوذ نمی کنند و کارهای حمله ای معمولا با چهار یا پنج بازیکن انجام می شود.

فرق بین ترکیب چهار سه سه و چهار پنج یک چیست؟

از نظر تئوریک و روی کاغذ این دو ترکیب چندان تفاوتی با هم ندارند. اگر چه شکل کلی این دو یکسان است ولی در عمل و در میدان سبک بازی در این دو ترکیب و چگونگی بازی در این دو سیستم تفاوت های آشکاری وجود دارد.

مشخصۀ بارز ترکیب چهار سه سه هم مانند ترکیب چهار پنج یک، از دفاع به حمله رفتن تیم و متکی بودن بر ضد حمله است. پائولو بنتو سرمربی تیم ملی پرتغال، در جام ملت های اروپا ۲۰۱۲ از صورت مدرن این ترکیب به نحو بی نقصی استفاده کرد. آندره ویلاس بواس، سرمربی تاتنهام، هم به خوبی از این ترکیب استفاده می کرد.

برخلاف ترکیب چهار پنج یک، مدافعان پوششی در ترکیب چهار-سه-سه مجازند که پیشروی کنند. از طرف دیگر این ترکیب چندان اتکایی به جنگنده میان زمین ندارد. مثلث میانی زمین در این ترکیب با پرس سعی می کند توپ را در میانه میدان صاحب شود. بال ها در این ترکیب بیشتر نقش هجومی دارند و کمتر در کار دفاع شرکت می کنند. نمونه بارز این نقش کریستیانو رونالدو است.

ترکیب چهار چهار دو الماس ترکیبی بوده که اخیرا خیلی مورد استفاده قرار گرفته است. در این ترکیب هافبک اصلی و بازی ساز یا همان الماس در میانه زمین باید کنترل بازی و نبض زمین را در اختیار بگیرد و سرعت بازی را تنظیم کند. چزاره پرانلدی، با کمک پیرلو به عنوان بازیکن وسط ایتالیا، توانست این ترکیب را در تیم ایتالیا در یورو ۲۰۱۲ به خوبی پیاده کند و تیم را تا فینال برساند.

در این ترکیب بازیکن الماس و مرکزی تیم با توجه به سیستم می تواند در نقش های مختلفی داشته باشد، و در این ترکیب دو هافبک میانی وجود دارند که وظیفه رفت و برگشت در میدان را بر عهده دارند.

این ترکیب این امکان را برای مدافعان پوششی فراهم می کند تا به راحتی پیشروی کنند و به خط حمله کمک کنند. دو تیم میلانی، اینتر و آ.ث. میلان از این سیستم به نحو بارز و تاثیرگذاری در یک دهه گذشته کمابیش استفاده کرده اند.

دلیل اصلی اینکه ترکیب سه-پنج-دو این اواخر دوباره در حال احیا شدن و اوج گرفتن است، دقیقا بر فوتبال دوستان معلوم نیست. یکی از ترویج کننده های این ترکیب روبرتو مانچینی است. این ترکیب را روبرتو مانچینی در دوره ای که در منچسترسیتی بود، سر هم بندی کرد و سیستم بازی من سیتی در آن دوره بود، همچنین می توان به تیم منسجم و بسیار پرقدرت استقلال در دوره کوتاه مدت استراماچونی اشاره کرد.

این ترکیب به بال های چپ و راست عقب زمین اجازه می دهد که با کمترین مسئولیت تدافعی به خط حمله بپیوندند. نفوذ گسترده آنها به زمین حریف می تواند فرصت های زیادی برای مهاجمان تیم فراهم کند. در این حالت سه مدافعی مرکزی تیم بار دفاعی تیم را متحمل می شوند و باید حملات حریف را دفع کنند. در این ترکیب تیم خوب گل می زند اما ممکن است خوب هم گل دریافت کند.

یکی از محبوبترین و شگفت انگیز ترین ترکیب های حال حاضر جهان این ترکیب است. در یورو ۲۰۱۲ بسیاری از تیم ها از این ترکیب به نحوه های گوناگونی استفاده کردند. این ترکیب برای افزایش میزان مالکیت توپ و کنترل زمین بسیار مناسب است و تیم استفاده کننده از این ترکیب از وضعیت دفاعی هم خوبی می تواند برخوردار باشد.

یواخیم لو در تیم آلمان در سال ۲۰۱۲ به نحو ایده آل و عالی از این ترکیب استفاده می کند. در این تیم سامی خدیرا و باستیان شواین اشتایگر مرکز زمین را به کنترل خود در می آورند و اجازه می دهند تا شماره ۱۰ تیم، مسعود اوزیل، آزادانه هر کاری که لازم است انجام دهد.

با اطمینان از وجود دو هافبک که کنترل زمین را در اختیار دارند، مدافع پوششی در این ترکیب آزادانه می تواند نفوذ کند. فیلیپ لام در تیم آلمان مصداق بارز این قضیه بود.

تیم هایی مانند فرانسه، سوئد، جمهوری چک، اوکراین و بسیاری دیگر از تیم ها هم از این ترکیب بسیار استفاده می کنند. به نظر می رسد در جام جهانی پیش رو هم این ترکیب از ترکیب های محبوب مربیان تیم های ملی باشد.

این ترکیب تقریبا شبیه چهار پنچ یک است، اما تفاوت ها و ویژگی های خاص خود را هم دارد. همانطور که می توان از اسم این سیستم حدس زد در این ترکیب یک هافبک دفاعی وجود دارد و جلوی او چهار هافبک هجومی به صورت افقی در میدان پراکنده اند و به سوی دروازه حریف حمله می برند.

شاید خاصترین و به نوعی موفقترین جنبه این فرم و ترکیب ، مهاجم بازی باشد. او باید مرتب و متناوب پست خود را از مهاجم به هاقبک تغییر دهد تا بتواند فضای لازم برای دیگر بازیکنان را فراهم کند. در واقع وی به یک هافبک – مهاجم تبدیل می شود.

ترکیبی که لوچیانو اسپالتی در فصل ۲۰۰۶-۲۰۰۷ به عنوان مربی وقت آ. اس. رم، در این تیم پیاده می کرد نمونه نوعی این سیستم است و شاید هیچ کس تاکنون بهتر از فرانچسکو توتی در آن ترکیب ، نقش شماره ۹ کاذب را بازی نکرده باشد.

ترکیب چهار-چهار-یک-یک و ترکیب چهار-چهار-دو به نوعی هم خانواده هستند. این دو ویژگی های مشترک زیادی دارند و البته تفاوت های خاص خود را هم دارند و در نهایت دو گونه ترکیب جداگانه هستند.

ترکیب ۱-۱-۴-۴ یکی از منعطف ترین ترکیب هایی است که در دنیای کنونی فوتبال وجود دارد و تقریبا می تواند در مقابل هر تهدیدی مقاوم باشد.

در این ترکیب باید چهار مدافع یکدست منطقه دفاعی را پوشش دهند. در خط حمله هم یک مهاجم پشتیبان یا یک هافبک – مهاجم و یک مهاجم کامل و تمام عیار وجود دارد. در فوتبال مدرن حال حاضر مربیانی بوده اند که دست به ایجاد این ترکیب زده اند و سیستم های جذابی ایجاد کرده اند. یکی از نمونه های جذاب این سیستم ها، ترکیبی بود که اسلاون بیلیچ، در تیم کرواسی در یورو ۲۰۱۲ برای مقابله با ایتالیا و پیرلوی آماده آن موقع، چیده بود.

مهاجم پشتیبان که عقبتر بازی می کند، می تواند نقش کنترل کننده توپ و بازپس گیری آن در صورتی که به دست حریف بیافتد را ایفا کند. نمونه این مورد وین رونی بود که وظایف این نقش را به خوبی و در مواقع لزوم برای منچستریونایتد انجام می داد.

یکی دیگر از ترکیب هایی که با سه دفاع چیده می شود، ترکیب سه-چهار-سه است. این ترکیب از نظر دفاعی شبیه ترکیب ۲-۵-۳ است و فرق اصلی این ترکیب با ترکیب سه-پنج-دو در خط حمله است. در این ترکیب یک مهاجم مرکزی داریم که دو هافبک تهاجمی با قدرت نفوذ زیاد این مهاجم را برای رسیدن به گل همراهی می کنند.

در این ترکیب معمولا مسئولیت بازی سازی را به جای هافبک های مرکزی، یکی از بازیکنانی که در خط حمله بازی می کند، متحمل می شود. این ترکیب هم به تدریج و کم کم دارد به یک ترکیب رایج در بین مریبان کنونی فوتبال سطح اول جهان تبدیل می شود.

پپ گواردیولا به عنوان یکی از خلاقترین مربیان حال حاضر فوتبال جهان شناخته می شود، اما نباید این نکته را از نظر دور داشت که بسیاری از این خلاقیت ها در واقع با زیر و رو کردن سیستم های قدیمی تاریخ فوتبال و به روز آوری و نو کردن آنها به دست آمده است. ترکیب یک- سه – سه – سه یکی از منابع الهام پپ برای نوآوری هایش بوده است.

این ترکیب، سیستمی قدیمی مبتنی بر هجومی کردن تیم و گردش آزاد بازیکنان بود و سیستمی بسیار تماشایی بود. ویژگی بارز و شاخص این ترکیب وجود یک مدافع آزاد یا همان لیبرو در تیم بود که عقبتر از مدافعان دیگر بازی می کرد و شکاف های بوجود آمده در خط دفاعی را پر می کرد. نمونه این مدافع آزاد اسطوره فوتبال آلمان، فرانس بکن باوئر، است. همچنین باشگاه آژاکس هم از این ترکیب در دهه هفتاد به خوبی استفاده می کرد.

البته در شرایط فعلی و در دنیای کنونی فوتبال کسی از لیبرو یا مدافع آزاد در ترکیبش استفاده نمی کند اما نمی توان استفاده از این پست را در آینده به طور کامل منتفی دانست.

این ترکیب سیستمی است که مکس الگری، مربی چند سال پیش آ.ث. میلان بارها در این تیم پیاده کرده است. نمونه معروف دیگر استفاده از این ترکیب هم کارلو آنجلوتی است که در زمان حضورش در چلسی از این ترکیب استفاده می کرد.

در این ترکیب سه هافبک میانی حقیقی ایفای نقش می کنند. هر چند یکی از آنها می تواند به عنوان یک هافبک تدافعی جنگنده هم ایفای نقش کند. دو مهاجم در این ترکیب در خط حمله مستقرند و مدافعان پوششی در مواقع حمله می توانند به کمک آنها بیایند.

واندرلی لوکزامبورگو مربی مشهوری است که با این ترکیب شناخته می شود. این مربی در زمان حضورش در رئال مادرید از این ترکیب استفاده می کرد. همچنین اگر به سال های قدیمی تر برگردیم می بینیم این ترکیب سیستمی بود که برزیل در جام جهانی ۱۹۸۲ به خوبی از آن استفاده می کرد.

همانطور که قابل تشخیص است این ترکیب براساس یک هسته مرکزی قدرتمند شکل گرفته است. این مشخصه در دنیای کنونی فوتبال که مدافعان پوششی هر لحظه انفجاری تر می شوند و نقش نفوذی و هجومی آنها در تیم ها بیشتر می شود، را می توان به نوعی تاثیر گرفته از این ترکیب دانست و شاید در آینده مربیانی پیدا شوند که مانند لوکزامبورگو در تیم های بزرگ این ترکیب را به کار بگیرند.