فوتبال در جهان سابقه تاریخی طولانی دارد. این رشته به شکل کنونی در اواسط قرن 19 میلادی در کشور انگلیس شکل گرفت. جالب است بدانید واقعیت تاریخی این ورزش به حدود 3000 سال پیش بازمیگردد. در فرهنگهای قدیمی و باستانی Olmec طبق منابع و مستندات تاریخی توپ نماد خورشید و کاپیتان تیم بازنده نماد قربانی خدایان بود. اولین بازی توپی شناختهشده که با ضربه پا به توپ شکل میگرفت توسط مورخان در کشور چین نسبت دادهشده بود که در حدود 2 تا 3 قرن قبل از میلاد مسیح به نام Cuju به وجود آمد. Cuju با یک توپ گرد در یک منطقه مربعی شکل بازی میشد و بعداً در کشور ژاپن گسترش یافت و بهعنوان بازی اشرافیان شناخته گردید. شکل دیگر این بازی به دوران یونان باستان برمیگردد و توپهای ورزشی آن زمان از چرم پر از مو ساخته میشد. در روم باستان بازیهای توپی بهعنوان سرگرمی بود.
فوتبال چگونه شکل گرفت؟
فوتبال را در زبان لاتین بانام Football یا soccer میشناسند. ورزشی که در تمام جهان طرفداران بسیاری دارد، دارای تاریخچه عجیب و غریبی است. برخی از کشورها ازجمله آمریکای مرکزی ادعا میکنند که این ورزش پس از دوران باستان توسط آنها توسعه دادهشده است. سوابق تاریخی از ورزش فوتبال به حدود 3000 سال پیش بازمیگردد. در چین، یونان و روم نشانههای از ورزش توپی دیده میشود اما اگر بخواهیم دقیقتر در مورد تاریخچه فوتبال در جهان صحبت کنیم بهتر است که یک واقعیت را بدانیم، امروزه فوتبالی که مشاهده میکنیم بخشی از اواسط قرن 19 میلادی را بهعنوان ریشه خود در اختیار دارد. در حدود سال 1863 ساختار اصلی و شاکله این ورزش کاملاً مشخصشده است و محققان اذعان کردهاند که تغییرات اساسی ورزش توپی در انگلستان رخ داد است.
ورزشهای توپی از دوران باستان همیشه وجود داشت اما حقیقت این است که فوتبال امروزی از دوران مدرنیته شکلگرفته است؛ بنابراین این ورزش قانونمند با ورزشهای توپی بینظم دوران بوستان تفاوت بسیاری دارد.
نامگذاری فوتبال
برای اینکه بدانیم فوتبال در کشورهای مختلف که سهمی در توسعه این ورزش داشتهاند چه نامهایی داشت بد نیست ابتدا به کشور چین باستان سفر کنیم. در دوران باستان در سلسله امپراطوری هان بازی بانام CUJU یا همان بازی ضربه به توپ بهطور فزایندهای رواج داشت. فیفا رسماً به این شواهد علمی اشارهکرده است. در این بازی شواهدی وجود دارد که تکههای از ابریشم را در انتهای زمین روی چوب بامبو میچسباندند. هدف از این کار این بود که این توپ چرمی پر از پر یا خز از طریق سوراخهای کوچک ابریشم عبور کند و بهعنوان یک امتیاز شبیه گلهای امروزی در فوتبال باشد.
بعدها این ورزش در کشور ژاپن بانام کمری و در روم باستان بانام هارپاستوم نامیده میشود. واژه انگلیسی Footbal برای نخستین بار توسط مردم بریتانیا و ایرلند شمالی ابداع شد؛ اما در ایالاتمتحده آن را بانام ساکر Soccer مینامند.
تاریخچه فوتبال در ایران
اگر بخواهیم دقیق تر در مورد تاریخچه فوتبال در ایران بحث کنیم بد نیست بدانیم فوتبال در ایران در دو دهه اول قرن بیستم توسط ساکنان انگلیسی و برخی آمریکاییها به ایران معرفی شد. در تهران کارمندان لژیون انگلیسی، بانک Imperial و شرکت تلگراف هندی و فارسی هرکدام یک تیم داشتند و با یکدیگر رقابت میکردند. در جنوب کشور مهندسان خارجی در مناطق نفتی مسجدسلیمان نیز بازی میکردند. ایرانیها پس از مشاهده بازی آنها و پیوستن به تیم، آن را یاد گرفتند. اولین تیمهای فوتبال ایران پس از سال 1910 میلادی شکل گرفت و در حدود 5 سال بعد ساموئل جردن بهعنوان یک مسیحی آمریکایی مدیریت کالج آمریکایی یا همان دبیرستان البرز را بر عهده داشت که ورزش فوتبال را بهعنوان یک برنامه ورزشی کامل و مدون در این دبیرستان معرفی کرد. به همین ترتیب مدارس دیگر نیز از آنها تقلید کردند. اولین تیم فوتبال ایران بانام طوفان به وجود آمد؛ اما در سال 1940 به بعد رقبای جدید به ترتیب ظاهر شدند. در سال 1946 باشگاه دوچرخهسواری تهران نیز یک تیم فوتبال تأسیس کرد که بعدها به تیم فوتبال تاج تغییر نام پیدا کرد.اولین بار در کدام کشور فوتبال ایجاد شد
گفته میشود در مورد تاریخچه پیدایش فوتبال اولین فوتبال مدرن از کشور انگلستان آغاز شد. برخی اسناد تاریخچه فوتبال را به دوران قرونوسطی نیز نسبت میدهند در سال 1365 میلادی ادوارد سوم این ورزش را در کشور انگلستان ممنوع اعلام کرد. اینکه بخواهیم عنوان کنیم Football دقیقاً از چه زمانی و از کجا آغاز شد بهطورجدی میتوان گفت پاسخ دقیق برای آن در دسترس نیست اما واقعیت این است که فوتبال مدرن امروزه متعلق به انگلیس است. کشور اسکاتلند نیز در توسعه این ورزش سهم زیادی داشته است. اولین بار در انگلستان در سال 1863 میلادی فوتبال مدرن تأسیس گردید.
تاریخچه فوتبال در جهان
تاریخچه این ورزش میلیارد دلاری در جهان سابقه طولانی دارد. همانطور که در بالا به آن اشاره شد، در دوران باستان در کشورهای چین، کره و ژاپن و همچنین ویتنام ورزشهای توپی رواج داشت. سپس یونان باستان ورزشی را اختراع کرد که نام آن Episkyros نام داشت که شامل ضربه به توپ با استفاده از پا بود و بعدها در روم باستان قانون بهطور کامل تغییر یافت و آن را Harpastum نامیدند. بعدها رومیان بازی را به انگلیس منتقل کردند.
اولین رقابتها و مسابقه فوتبال تاریخ
اولین رقابتهای ورزشی فوتبال در سال 1871 میلادی بود. این مسابقه تحت عنوان جام حذفی FACUP برگزار شد. رقابتها تنها بین کشور انگلیس و اسکاتلند برگزار شد که نتیجه بازی برابر و بدون امتیاز شد. این مسابقه بهعنوان قدیمیترین مسابقه ملی فوتبال در جهان شناخته میشود. سپس در سال 1883 یک مسابقه چندجانبه بهعنوان مسابقه نهایی و تورنمنت بین چهار تیم انگلیس، ایرلند، اسکاتلند و ولز انجام گردید. در سال 1891 میلادی برای اولین بار این رقابت ورزشی به کشور آرژانتین گسترش یافت و تحت عنوان Copa Campeonate رقابتهای قهرمانی آغاز گردید. از سال 1880 به بعد لیگهای باشگاهی و داخلی در جهان شکل گرفت و از سال 1908 میلادی به بعد مسابقات ورزشی فوتبال به المپیک راه یافت.