به نظر تنها دلیل محکمی که باعث می شود بازیکنان با یک دیگر متفاوت باشند و ما یکی را بر دیگری برتر ببینیم، توانایی تکنیکی خوبی هست که برخی از بازیکنان دارند، قبلا در مطلب ویژگی های فوتبالیست حرفه ای درباره تکنیک های بازیکنان صحبت کردیم، یکی از این تکنیک های فردی و مهم آگاهی محیطی است، داشتن آگاهی محیطی در فوتبال به بازیکن کمک می کند در عین انجام بازی ساده بهترین عملکرد را در میان بازیکنان داشته باشد.
بازیکنان خوب زیادی را در تاریخ فوتبال دیده ایم که با تکنیک سرعت و دریبل بسیار عالی شناخته شده اند ولی همین بازیکنان بدون داشتن تکنیک آگاهی محیطی در فوتبال موفق نمی شدند، هر بازیکن فوتبال باید این تکنیک را در خود تقویت کند، به خصوص بازیکنان میانی که بیشترین لمس توپ را داشته و وظیفه انتقال توپ از دفاع به حمله بدون لو رفتن را دارند.
آگاهی محیطی در فوتبال یعنی نحوه جایگیری در زمین و تنظیم زاویه بدن قبل از دریافت توپ در مسیر مناسب، نگاه مداوم به اطراف برای افزایش میدان دید و درک بهتر از محیط اطراف که منجر به تصمیم درست می شود. به طور خلاصه گرفتن بهترین تصمیم در کمترین زمان، و این یعنی بازی کردن ساده فوتبال با هدف موفقیت که کار هر کسی نیست.
آگاهی محیطی در فوتبال، تکنیکی است که بیشتر در فعالیت های کار با توپ کاربرد دارد و بازیکن همیشه به دنبال بهترین مکان و درک موقعیتی فعلی خود است. باید بدانیم که هر بازیکن در هر پستی به این تکنیک نیاز دارد و باید با انجام تمرینات و دیدن آموزش ها تکنیک آگاهی محیطی را در خود تقویت کند.
از آنجا که فوتبال ورزشی گروهی است، اگر بازیکنی این تکنیک را نداشته و ضعیف عمل کند مطمئنا در بازی تیمی اختلال ایجاد شده و ممکن است بسیاری از فرصت های حمله از بین رفته و با لو رفتن توپ تیم تحت فشار قرار بگیرد، از این رو می توان گفت که بیشتر تمرین های آگاهی محیطی به صورت گروهی است و تیم ها در بین فصل از این تمرینات استفاده می کنند. تمرینات انفرادی این تکنیک را می توان در پاس و دریافت و چرخش به جهت های مختلف خلاصه کرد.
احتمالا در زبان مربی خود و یا هر بازیکن دیگری سر بالا بازی کردن را شنیده اید، خب منظور آن ها همان آگاهی محیطی در فوتبال است، ما اینجا این گونه تعریف می کنیم چرا که برخی معنی همین سر بالا بازی کردن را هم نمی دانند. گاهی محیطی درک لحظه به لحظه محیط پیرامون بازیکنان، برای اجرای مطلوب تکنیکها و تاکتیکهای تیمی است. بنابراین بازیکنانی که از توانایی آگاهی محیطی قدرتمندتری برخوردارد باشند در پازل تیمی نقش تعیین کننده تری را خواهد داشت و مربی نیز روی او حساب ویژه ای باز خواهد کرد.
آگاهی محیطی در فوتبال حین مسابقه
اگر تا اینجا هنوز متوجه معنی آگاهی محیطی یا همان سر بالا بازی کردن نشده اید، هیچ عیبی ندارد چرا که در ادامه خیلی ساده و کاربردی خواهیم گفت یک بازیکن چگونه حین مسابقه درگیر آگاهی محیطی است، برای مثال شما یک بازیکن فوتبال هستید که در یک پست بازی می کنید، شما همیشه می خواهید به سوالات زیر پاسخ دهید:
من تو چه موقعیتی از بازی هستم؟ الان باید رو به جلو حرکت کنم؟ یا نه باید دریبل کنم؟ یا بایستم و تکون نخورم؟ بازیکنان هم تیمی من در کجا قرار دارند؟ به کدوم پاس بدم که رو به جلو بازی بشه یا نه به اون پاس بدم ممکنه خطرناک باشه؟ الان من اینجام توپ کجاس؟ سرعت، ارتفاع و شدت توپ چقدره؟ با چه سرعتی حرکت کنم تا به توپ برسم؟ الان اینجا بهتره به کدام قسمت توپ ضربه بزنم؟ موقعیت من نسبت به فضای خالی چطوریه؟ فضای خالی در کجا وجود دارد تا به سمت آن حرکت کنم؟ آیا آن فضا موقعیت مناسبی برای حرکت یار هم تیمی من به وجود میاره؟ موقعیت من نسبت به حریف چطوریه؟ چقدر با حریف فاصله دارم؟ تا چه حد می تونم با توپ حرکت کنم؟ سرعت و ریتم حرکت حریف چطوریه؟
شما پس از تجزیه و تحلیل شرایط به این سوالات پاسخ می دهید و هرچه این پاسخ و تصمیم، موفقیت آمیز و سریع باشد یعنی شما دارای آگاهی محیطی خوبی و بالایی هستید.
خب حالا می فهمیم که آگاهی محیطی در فوتبال به این معنا نیست که اطراف رو خوب ببینیم بلکه درک محیط اطراف نسبت به وضعیت بازیکن است، مربیان خوب در تمرینات خود از سوالات آگاهی محیطی خود استفاده می کنند، و بازیکن را درگیر این سوالات کرده تا توان تصمیم گیری درست در لحظه آن ها را بالا ببرند.
آگاهی محیطی در پست های مختلف
در ابتدای مطلب اشاره کردیم که هر بازیکنی در هر پست نیاز به تکنیک آگاهی محیطی خواهد داشت، یک در وازبان برای رویارویی با مهاجم حریف باید بتوانید محل قرار گیری و موقعیت خود را نسبت به شرایط و حرکات بازیکن تغییر داده و هماهنگ کند تا بهترین عملکرد را داشته باشد، همچنین در شروع مجددها باید موقعیت یار های هم تیمی خود را بررسی کند و مکان مناسب را برای ارسال توپ انتخاب کند.
حال مدافعان باید همیشه موقعیت خود را نسبت به حرکت مهاجمین حریف در نظر بگیرند و با تغییر حرکت و سرعت مهاجم بتوانند به خوبی او را کنترل کنند و تسلط خوبی روی حریف داشته باشند. در تکنیک دفاع یک در مقابل یک درک کنند که چه زمانی رو به عقب حرکت کنند و در چه زمانی روی پای مهاجم بروند و چه زمانی کار پوشش و تعادل در بازی را انجام دهند.
بازیکنان میانی و هافبک های وسط باید بیشتر از دیگر پست ها دارای آگاهی محیطی باشند چرا که از هر دو سمت تحت فشار حریف بوده و بیشتر توپ دریافتی را در بازی دارند، آنها باید از موقعیت هر لحظه خود، حریف و یار هم تیمی آگاه باشند تا بتوانند بدون اشتباه بازی کنند، خوب پاس بدهند و دریبل و شوت خوب بزنند، بازیکنانی که در پست هافبک بازی می کنند در تمرینات همیشه از اطراف خود آگاه باشید مدام به پشت سر نگاه کنید تا بتوانید بهترین تصمیم را در لحظه بگیرید.
مهاجمین نیز به آگاهی محیطی نیاز دارند به دلیل تعداد کم مهاجمین در مقابله با مدافعان حریف، مهاجم ها باید با استفاده از این تکنیک سریعترین تصمیم را بگیرند تا موقعیت حمله با پوشش و برگشت مدافعان از دست نرود. اگر در پست مهاجم هستید تلاش کنید تا در جلسات تمرینی، عکس العمل خود را افزایش داده تا موقعیتهای تهاجمی تیمتان درصد موفقیت بالایی داشته باشد.
خب این بود تمام آنچه که باید از آگاهی محیطی در فوتبال می دانستید، در آخر دو قانون برای داشتن آگاهی محیطی و بازی ساده را به شما می گوییم:
قانون اول: بازیکن قبل از دریافت توپ باید درک درستی از اطراف خود به خصوص پست سر داشته باشد و بعد از دریافت وقتی برای دریبل یا ارسال پاس حرکت می کند دوباره درک درستی از اطراف خود داشته باشد.
قانون دوم: بازیکن ابتدا باید فاصله های کوتاه محیط اطراف خود را درک کرده باشد تا زمان تصمیم گیری توانایی بررسی فضاهای دورتر را داشته باشد و موقعیت خوبی برای تیم کسب کند.