همیشه می شنویم که نوشیدنی های انرژی زا ضرر بسیار زیادی برای بدن دارند و به همین دلیل گزینه اول ما برای خرید در سوپر مارکت ها نیستند؛ از اعتیادی که خیلی‌ها به مصرف این نوشیدنی ها دارند تا قند و شکر زیادی که می توانند به بدن آسیب برسانند.
با این حال، خوردن به موقع و محدود نوشیدنی های انرژی زا به ما کمک می‌کند تا انرژی لازم برای فعالیت‌های مختلفی که در طول روز داریم را به دست آوریم. اما «به‌موقع» و «محدود» در این جمله به چه معنا است؟ در این مطلب قرار است به‌سراغ نوشیدنی های انرژی زا برویم، درباره تأثیر آن‌ها روی بدن صحبت کنیم و در نهایت به شرح بهترین زمان برای مصرف این نوشیدنی ها بپردازیم.
نوشیدنی انرژی زا چیست؟
همه ما می‌دانیم که بهترین نوشیدنی آبرسان برای ما، آب است. این نوشیدنی طبیعی می‌تواند سلامت بدن را تضمین کند. اما حتما دیده‌اید در فعالیت‌های ورزشی، نوشیدن انرژی زاهای مختلف به‌عنوان راهی برای افزایش انرژی تبلیغ می‌شوند. این محصولات غالبا برای افزایش سطح هوشیاری به بازار عرضه می‌شوند و مقادیر قابل توجهی از کافئین و قند را در خود دارند.
هر نوشیدنی انرژی زا حاوی حداقل ۲۰۰ میلی گرم کافئین است که با دو فنجان قهوه دم شده برابری می‌کند. البته، گیاهان دیگری مثل جینسینگ و گوارانا برای افزایش انرژی در ترکیب این محصولات استفاده می‌شود. ممکن است با مصرف این نوشیدنی ها ویتامین های گروه B را هم دریافت کنید.
خب پس اگر نوشیدن این ها فواید بالا را دارد، چرا خیلی ها آن را مضر می‌دانند؟ نکته اصلی در این بین، مصرف بیش از حد نوشیدنی های انرژی زا است چرا که تاکتیک های بازاریابی تهاجمی بسیار زیادی توسط شرکت ها برای فروش این نوشیدنی ها به نوجوانان پیاده سازی می‌شود.
به‌عنوان مثال، در سال ۲۰۰۷، ۱۱۴۵ جوان ۱۲ تا ۱۷ ساله به خاطر مصرف بیش از حد نوشیدنی های انرژی زا به اورژانس مراجعه کرده اند؛ آماری که در سال ۲۰۱۱ به ۱۴۹۹ مورد افزایش پیدا کرد و هر ساله هم بیشتر می شود.
ارتباط بین نوشیدنی های انرژی زا و سلامتی
عموماً ورزشکاران برای انجام تمرینات سخت ورزشی یا دانش‌آموزان برای بهبود کیفیت درس خواندنشان به سراغ نوشیدنی های انرژی زا می‌روند تا هوشیاری بیشتری داشته باشند و بتوانند خستگی شان را کنترل کنند.
نتایج مطالعات بیشتر روی تأثیرات منفی تمرکز دارد و نشان می‌دهد که مصرف این نوشیدنی ها می‌تواند باعث افزایش استرس، رفتارهای تهاجمی مانند دعوا، سوء مصرف الکل یا سیگار، افزایش فشار خون، افزایش خطر چاقی و دیابت نوع ۲ و کاهش کیفیت خواب می‌شود.
در ادامه به نگرانی های ویژه ای که درباره نوشیدنی های انرژی زا و اثراتش وجود دارد، می‌پردازیم:
- اثرات منفی بر سلامت نوجوانان و جوانان: نوشیدن انرژی زاهای مختلف به‌سبب وجود مقادیر بالای کافئین، قند افزوده شده، شیرین کننده های کم کالری و محرک های گیاهی می‌تواند اثرات مخربی روی جوانان به همراه داشته باشد.
- استراتژی های بازاریابی برای ترغیب جوانان: برآوردها نشان می دهد که بازاریابی منجر به افزایش ۲۴۰ درصدی در فروش نوشیدنی های انرژی زا در ایالات متحده و سراسر جهان شده است. صنعتی ۲۱ میلیارد دلاری که جوانان را با کمپین های بازاریابی به مصرف نوشیدنی های انرژی زا ترغیب می‌کند.
- پیامدهای منفی در سلامت روان: تحقیقات نشان می‌دهد که رابطه مستقیمی بین پرخاشگری، سلامت روانی ضعیف، اثرات نامطلوب قلبی عروقی و مشکلات متابولیک در جوانان و مصرف نوشیدنی های انرژی زا وجود دارد.
- کافئین بیش از اندازه: کافئین بیش از حد در ترکیبات این نوشیدنی ها، به ویژه اگر به دفعات زیاد در طول روز مصرف شود، می‌تواند اضطراب، بی خوابی، مشکلات قلبی مثل ضربان قلب نامنظم و فشار خون بالا را به همراه داشته باشد.
- فقدان مقررات در تولید: عموم سازمان های غذا و دارو در کشورهای مختلف برای نوشیدنی هایی مثل نوشابه محدودیت ۷۱ میلی‌گرم کافئین در ۱۲ اونس را اعمال کرده‌اند اما این موضوع برای نوشیدنی های انرژی زا صدق نمی‌کند. به طوری که هر نوشیدنی می‌تواند حاوی ۱۲۰ میلی‌گرم کافئین در ۱۲ اونس باشد.
آیا می توانیم نوشیدنی های انرژی زا را مصرف کنیم یا نه؟
بیشتر نگرانی های نوشیدنی های انرژی زا حول محور کافئین بالای آن است. به طور کلی، تحقیقات نشان می‌دهد که بزرگسالان نباید بیشتر از ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین در طول روز مصرف کنند. این در حالی است که نوشیدنی های انرژی زا جدا از مقدار کافئین بالا، عصاره های گیاهی ای مثل گوارانا هم در ترکیبات تولید شده شان دارند که خودش حاوی ۴۰ میلی‌گرم کافئین در هر گرم است. با این حال، مصرف معدود این نوشیدنی ها نمی تواند آسیب چندانی به بدن وارد کند، اما عاقلانه است که از اضافه کردن آن به رژیم غذایی روزانه تان اجتناب کنید تا از اعتیاد به مصرف شان به‌دور بمانید.
بهترین زمان برای مصرف نوشیدنی های انرژی زا
بهترین زمانی که می‌توانید یک نوشیدنی انرژی زا را مصرف کنید، ۱۰ الی ۶۰ دقیقه قبل از ورزش است. زمانی که کافئین، به بهترین شکل ممکن در خون پخش می شود و می تواند به بهبود تمرکز ذهنی، هوشیاری و عملکرد شما در تمرینات هوازی و استقامتی کمک کند.
جدا از این موضوع، می توانید برای رسیدن به اهداف زیر نوشیدنی های انرژی زا را مصرف کنید:
- زمانی که احساس خستگی می کنید: نوشیدنی های انرژی زا می توانند باعث افزایش موقت انرژی شوند و سطح هوشیاری شما را بیشتر کنند.
- زمانی که ساعات طولانی کار می کنید: مصرف این نوشیدنی ها به شما کمک می‌کند تا در ساعات طولانی هوشیار و متمرکز باشید.
- برای یک آزمون آماده می‌شوید: برای بهبود عملکرد حافظه از کافئین موجود در نوشیدنی های انرژی زا استفاده کنید و تمرکز بیشتری موقع درس خواندن داشته باشید.
همانطور که گفتیم مقدار مصرف نوشیدنی های انرژی زا باید به‌شکل محدود باشد و نباید نوشیدن آن را به یک عادت روزانه تبدیل شود. در کنار همه این موارد، به نکات زیر حین مصرف نوشیدنی ها هم توجه داشته باشید:
- نوشیدن آب: نوشیدنی های انرژی زا موجب کم آبی بدن می شوند؛ به همین دلیل سعی کنید بعد از مصرف آن‌ها در طول روز آب زیادی بنوشید.
- عدم مصرف با معده خالی: افزایش ضربان قلب و فشار خون یکی از نتایج مصرف نوشیدنی های انرژی زا است. پس، پیشنهاد می کنیم با معده خالی این نوشیدنی ها را مصرف نکنید.
- در صورت بارداری هم از مصرف نوشیدنی های انرژی زا خودداری کنید.
کلام آخر
نوشیدنی های انرژی زا عملکرد مغز را بهبود می بخشند و هنگامی که خسته‌اید یا برای تمرینی آماده می شوید، تمرکزتان را بیشتر می کند. نگرانی های بسیار زیادی در اثرات منفی این نوشیدنی ها وجود دارد که با حجم بیش از اندازه کافئین و میزان قند آن در ارتباط است. بنابراین، پیشنهاد می کنیم که در مصرف این نوشیدنی ها ملاحظات لازم را به‌خرج داده و تلاش کنید تا محدودیت هایی برای خودتان داشته باشید. درست مثل بسیاری از مواد غذایی دیگر، مصرف بیش از اندازه می تواند به سلامت ما آسیب برساند.